Historia i ka dhene shpjegime dhe etiketime te ndryshme femijeve te lindur te vdekur dhe me demtime te ndryshme fizike, shendetesore e mendore. Dikur i quanin si mallkim, ndeshkim i perendise, krijesa te frikshme, magjistare etj. Sot mjekesia ka arritur te kuptoje se cilet jane shkaketaret e vertete dhe se si mund te minimizohen lindjet e individeve me paaftesi e crregullime te ndryshme.
Dikur mendohej se zhvillimi prenatal varej vetem nga gjenet, por sot shkenca ka vertetuar se kjo nuk eshte e vertete. Zhvillimi i nje individi ne kete faze varet edhe nga aftesia e nenese per te rregulluar temperaturen, ushqimin dhe oksigjenin ne organizem si edhe aftesitea e saj per te larguar mbeturinat nga trupi.
Gjithashtu nje rol vendimtar ne mireqenien e fetusit dhe lindjen e nje foshnjeje brenda parametrave te duhur kane ato element te jashtem qe ne mjekesi njihen me termin teratogjene dhe qe cilesohen si demtuesit kryesore te fetusit. Ketu futen drograt terapeutike, drograt e ruges, kushtet e nenes, infeksionet dhe demtimet mjedisore.
Drograt terapeutike - Ky grup perbehet nga aspirina, qetesuas te ndryshem, DES-i (ilac kunder abortit) isoretinoin-i qe eshte derivat i vitamins, i cili sheben per te mjekuar aknet, phenytoini, streptomicinat, tetraciklinat, talidomina, etj.
Ky grup shkakton zakonisht gjakderdhje, abort, kancer vaginal te nena dhe defekte ne zemer, ne aparatine e degjimit, probleme ne rritjene e kockave, ne zhvillimin e organeve te brendshme, humbje et ndjeshmerise dhe vdekje te fetusit.
Drograt e rruges - Ne kete grup futen kokaina, metadoni, heroina, marjuana, etj. Prania e ketyre substancave ne organizmin e nje gruaje shtetezane shkaketon lindje premature, vonese ne rritje, irritim, shkaterrim kromozonal dhe vdekje te papritur te foshnjeve .
Kushtet e nenes - Mosha, perdorimi i alkolit, diagnostifikimi me diabet apo semundje te tjera, pirja e duhanit, kequshqyerja,konsumimi i alkolot dhe stresi i tepert, jane te gjithe faktor ndikues ne zhvillimin e embrionit.
Mjeket cilesojne se problemet me te medha hasen te nenat adolishente dhe ato mbi 35 vjec. Kryesisht femijet e ketyre neneave vuajne nga zemra, prapambetjet mendore, aftesia per tu socializuar, etj. Nese nuk jane brenda parametrave te gjithe elementet e mesiperm, mjeket theksojne se shtohen tre here me shume mundesite per te lindur nje femije me defekte fizike, shendetesore e mendore.
Infeksionet - SIDA, citomegalovirusi, herpesi, rubeola, sifilizi, toxoplasmosis, etj krijojne deformime te ndryshme dhe jane shkaku i lindjes se femijeve me imunitet te dobet ndaj infeksioneve. Zakonishte femijet qe lindin nga nje nene mbartese ose e infektuar prej ketyre viruseve, vuajne nga degjimi,zhvillimi mendor, verberia, paaftesia ne te folur, etj.
Demtimet mjedisore - Te fundit, por jo me pak te rendesishmet. Keto lidhen me perqindjen e plumbit, zhives, etj. Shkaketojne deshtime, anemi, vonesa mendore, rritje anormale te kokes dhe truve, mos koordinim motorrik, vonesa ne rritje, kancer, ndryshime gjenetike dhe vdekje./infoalbania/
